Mindset; de kracht van jouw gedachten

Mindset is eigenlijk alles wat er in je hoofd gebeurt. Welke gedachten je hebt en hoe je hiermee omgaat. Je kunt met oefening heel goed trainen wat je denkt en hoe je reageert. In deze blog uitleg over de werking van jouw hersenen en hoe je jouw mindset kunt versterken.

De werking van hersenen

Je hersenen wegen ongeveer 1,4 kilo en bestaan uit 80 tot 100 miljard zenuwcellen. Zenuwcellen zijn geen gewone cellen zoals in de rest van je lichaam. Zenuwcellen zijn gemaakt om informatie door te geven van de ene cel naar de andere cel. Informatie in de vorm van chemische informatie, dat noemen we ook wel hormonen, of in de vorm van een elektrische lading.

Zenuwcellen bestaan uit 3 onderdelen.
1 : Celkern, dit is het hart van de zenuwcel.
2 : Dendriet, dit zijn vertakkingen van de zenuwcel die informatie ontvangen van andere zenuwcellen.
3 : Axon, dit is een lange uitloper die informatie doorgeeft naar een andere zenuwcel.

In je hersenen hebben deze 100 miljard zenuwcellen een web van verbindingen oftewel koppelingen gebouwd. Een soort weggetjes van de ene naar de andere kant. Zo zijn er onder andere verbindingen om adem te halen, om te wandelen, om te schrijven of om iets te ruiken. Deze verbindingen van zenuwcellen aan elkaar gekoppeld geven informatie door in de vorm van een chemische of een elektrische lading. Ze geven informatie door naar spieren, naar andere zenuwcellen of naar kliercellen. Zo ga je bijvoorbeeld bewegen, nadenken of wordt er een hormonaal proces in je lichaam in gang gezet.

Er zijn met die hoeveelheid cellen een ontzettend grote hoeveelheid weggetjes of verbindingen. Elk met een andere functie!

Neuroplasticiteit, je bent nooit te oud om te leren!

Onlangs is bewezen dat we tot ons 73e levensjaar nieuwe hersencellen blijven aanmaken en dus ook nieuwe verbindingen kunnen blijven creëren in onze hersenen. Neuroplasticiteit is het vermogen van hersenen om zich te blijven vormen. Dit gebeurt vooral wanneer jij je moet aanpassen aan je omgeving of wanneer je hersenen moeten herstellen na beschadiging. Dit doen jouw hersenen door nieuwe hersencellen en ook nieuwe verbindingen te maken, dit heet neurogenese.

In het begrip Neuroplasticiteit staat neuro voor neuron; een zenuwcel. Plasticiteit staat voor de mate waarin iets te vervormen is; de kneedbaarheid. De kneedbaarheid van jouw zenuwen, van jouw hersenen. Neuroplasticiteit vindt vooral plaats bij uitdaging en prikkeling voor jouw hersenen wanneer je iets nieuws leert, iets anders dan je normale routine doet of wanneer je omgeving verandert. Denk aan een nieuwe situatie, een nieuwe hobby maar ook vooral je brein blijven prikkelen door bijvoorbeeld te puzzelen of op een andere manier uit te dagen. Juist doordat oudere mensen veel met vaste routines leven en het brein zich dus goed heeft aangepast aan deze standaard situaties zullen er steeds minder hersengebieden uitgedaagd of gebruikt worden. De neuroplasticiteit neemt af.

Zo lang jouw hersenen nieuwe verbindingen kunnen blijven maken kun jij dus ook nieuwe dingen blijven leren. En doordat jij nieuwe dingen blijft leren blijven jouw hersenen actief en blijft er neuroplasticiteit plaatsvinden. Omdat we dit tot ons 73e levensjaar nieuwe verbindingen kunnen blijven maken ben je dus letterlijk nooit te oud om iets nieuws te leren!

Wat je aandacht geeft groeit

Dit spreekwoord kennen we allemaal wel. In het kader van neuroplasticiteit is dit in je hersenen ook echt zo het geval. De verbindingen die je in je hersenen vaker gebruikt zijn namelijk dikker en daardoor sneller en zelfs onbewust te gebruiken.

Denk bijvoorbeeld aan fietsen. In het begin moest je nadenken over afzetten, je benen gebruiken en ondertussen ook nog sturen, evenwicht bewaren én op de weg letten. Vergeet ook vooral het remmen en je voet aan de grond zetten wanneer je stil staat niet! Hoe vaker je dit ging oefenen, hoe beter het ging. Oftewel, hoe vaker je dit ging oefenen; hoe sterker en dikker de verbindingen in je hersenen werden en op een begeven moment kun je het zelfs zonder na te denken doen. Dit noem je synaptische plasticiteit, het versterken en dikker maken van verbindingen in hersenen zodat ze gemakkelijker te gebruiken zijn.

Fietsen is een standaard voorbeeld. Maar behalve dat de dingen die je vaak doet dikke verbindingen in je hersenen hebben, hebben de gedachtes die je vaak denkt dit ook. Dit betekent dat je hersenen gemakkelijk bepaalde gedachten denken en er een reactie plaatsvindt. Dit worden ook een soort routines met dikke verbindingen die gemakkelijk te gebruiken zijn.

Bij het roken noemen we dit koppelingen. Een voorbeeld is dat wanneer je altijd met dezelfde persoon een sigaret rookt in de pauze je bij alleen al het zien of het denken aan deze persoon jouw brein een impuls stuurt waardoor je zin krijgt om te roken. Je kunt zelf vast ook nog andere gevoelens, gebeurtenissen of personen bedenken waarbij je vanzelf zin krijgt om te roken door er alleen al aan te denken.

De kracht van jouw gedachten; geen onderscheid in echt of alleen gedachten

Jouw hersenen maken geen onderscheid tussen slechts een gedachte of een werkelijke situatie. In andere woorden: jouw brein merkt geen verschil tussen dat jij denkt dat je iets doet of dat je dit ook echt doet.

Een voorbeeld hiervan is een proef genaamd: de citroen. Terwijl je de volgende tekst leest mag je je meteen goed inbeelden hoe het in het echt zou zijn.

Voor je ligt een citroen. Een grote en mooie gele citroen. De citroen voelt zacht en sappig aan. Hij ruikt van de buitenkant erg fris en zoet. Je pakt een mes om de citroen doormidden te snijden. Terwijl je de citroen doormidden snijdt ruik je die heerlijke zoete en zure lucht die typisch is voor citroenen. De citroen ligt nu in twee stukken voor je. Je pakt een halve citroen en je neemt er een hele grote hap van. Je proeft het zachte vruchtvlees in je mond en je voelt het sap langs je kin naar beneden lopen.

Wanneer jij alleen al denkt aan een hap nemen van een citroen gaan jouw speekselklieren al aan de slag met speeksel aanmaken zonder dat je een echte hap genomen hebt.. Je kunt je hersenen dus goed voor de gek houden!

Dit kan ook erg nadelig voor je werken. Want alleen al door stressvolle gedachten te denken komt het stresssysteem op gang in ons lichaam. Waar vroeger dit systeem op gang kwam bij een levensgevaarlijke situatie zijn tegenwoordig alleen de gedachten aan je werk, een nare buurman of iets wat je nog af moet ronden al genoeg om de stressreactie in je lichaam op gang te brengen. In het kader van roken kan bijvoorbeeld de gedachte dat je sigaretten ineens op zullen zijn en de winkel dicht is ook al voor veel onrust zorgen in je lichaam. Bij deze gedachte volgt er namelijk meteen een paniekreactie. Je ademhaling en hartslag verhogen terwijl het stresshormoon toe neemt. Vervolgens ontstaan er nog meer paniekerige gedachten.

Wat je aandacht geeft groeit in je hersenen waar dikkere verbindingen komen, maar ook in je lichaam zullen er processen op gang gebracht worden door alleen al bepaalde gedachtes te denken. Ben dus voorzichtig met wat je denkt.

Defusie, een oefening om afstand te nemen van jouw gedachten.

Maar hoe doe je dat? Voorzichtig denken? Jouw denkende brein blijft constant gedachten produceren, de hele dag door. Daarnaast is jouw brein ook nog eens bezig om jou veilig te stellen en overal gevaar in te zien. Dit is iets wat het menselijk brein doet om ons in leven te houden. Veel van je gedachten kunnen daarom als niet prettig ervaren worden.
Je kunt niet bepalen welke gedachten er in je opkomen. Je kunt ook niet je gedachten stil zetten.  Maar je kunt wel bepalen met welke gedachten je door gaat denken. Je kunt namelijk van elke mug een olifant maken. Met elke nare gedachte kun je meegaan en vergroten tot een reeks hele nare gedachtes en de bijbehorende gevoelens. Maar je kunt ook kijken naar de mug en die lekker een mug laten. Jouw nare gedachte observeren, alleen die nare gedachte laten en geen aandacht geven verder. Dit laatste doe je met je observerende brein.

Fusie heet het als jouw gedachten gaan samensmelten met jouw gevoel. Op dat moment versterkt jouw gevoel je gedachten en andersom. Jij wordt je gedachtes.
Defusie heet het als je juist afstand neemt van je gedachtes, ze bekijkt en niet jouw voelen en doen laat bepalen.

Een manier om defusie te oefenen komt uit de Acceptatie en Commitment Therapie en gaat als volgt:
               – Merk een gedachte op die je vaak hebt
               – Herhaal deze gedachte met de zin ervoor ‘Ik heb de gedachte dat…’
               – Herhaal deze gedachte nogmaals maar met de zin ervoor ‘Ik merk op dat ik de gedachte heb dat…’
Bijvoorbeeld:
               – ‘Ik moet nu roken.’
               – ‘Ik heb de gedachte dat ik nu moet roken.’
               – ‘Ik merk op dat ik de gedachte heb dat ik nu moet roken.’

Het verschil tussen de eerste en de laatste gedachte is heel groot. Je merkt meteen dat er meer afstand is ontstaan, meer ruimte om de gedachte te bekijken en deze gedachte jou niet te laten beheersen.

Het verschil tussen de eerste en de laatste gedachte is heel groot. Je merkt meteen dat er meer afstand is ontstaan, meer ruimte om de gedachte te bekijken en deze gedachte jou niet te laten beheersen.

Met defusie observeer je jouw gedachten terwijl je ze lichtjes vast houdt. Dit is iets wat je moet oefenen om vaker vanzelf te gaan doen. Je zult merken dat jouw negatieve gedachten kleiner worden en minder aanwezig zullen zijn.

Je bent niet wat je denkt.

Kelly Boogaarts
Geschreven op: 24-05-2022